Jak chwalić i doceniać swoje dziecko?

1. Czy pochwała zawsze jest pochwałą?

Są różne sposoby chwalenia. Możemy je podzielić na takie, które niosą za sobą pozytywne wzmocnienia i takie, które zawstydzają, a czasem nawet sugerują kpinę. Mimo że pochwała kojarzy Ci się z pozytywnym komunikatem, nie zawsze musi nieść oczekiwane rezultaty. Sposób, w jaki chwalimy, powinien być adekwatny do sytuacji i odpowiedni do wieku dziecka. Przyjrzyj się jakie reakcje może wzbudzać pochwała niepoprawnie wypowiedziana.

Przykłady niechcianych reakcji na pochwałę:

1. Pochwała wywołująca zwątpienie w wiarygodność osoby chwalącej.
   „Czy on naprawdę tak myśli?”
2. Pochwała prowadząca do natychmiastowego zaprzeczenia.
   „To, co on mówi, jest śmieszne, przecież zaciąłem się podczas śpiewania, a dodatkowo nie udało mi się utrzymać melodii…na pewno genialnie mi poszło.”
3. Pochwała wywołująca obawę.
   „Jeśli okaże się, że następnym razem nie dam radę?”
4. Pochwała koncentrująca się na słabości.
   „Aha, czyli uważasz, że zawsze mi nie wychodziło, a dziś to jakiś fart, albo chwilowy sukces.”
5. Pochwała wywołująca presję.
   „Trzeci raz już mi się nie uda trafić do celu, teraz to się dopiero zestresowałem…”
6. Pochwała odczytywana jako manipulacja.
   „Pewnie mówi tak, bo czegoś ode mnie chce.”

Zobacz jak różne mogą być reakcje osoby chwalonej, mimo naszych dobrych intencji.
Myślę, że każdy doświadczył w swoim życiu powyższych myśli. Znamy to z pracy, ze szkoły, czy z domu. Wiele razy doświadczyliśmy zwątpienia w nasz sukces przez słowa najbliższych. Poprawnie wypowiedziana pochwała ma wielki wpływ na poczucie wartości Twojego dziecka. A więc jak możesz konstruować świadome pochwały takie, które będą budować i wzmacniać?

2. Jak dawać dobre pochwały.

Aby, dawać pochwały ubogacające musimy unikać pochwał nieprzydatnych (czyli tych wymienionych powyżej). Oczywiście nie zawsze będzie to możliwe, jednak aby poprawnie chwalić, spróbuj zastosować pewien schemat.

1. Opisz, co widzisz.
   „Widzę pięknie posprzątaną podłogę, poukładane klocki i pochowane ubrania.”
2. Opisz, co czujesz.
   „Przyjemnie wejść do takiego pokoju.”
3. Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka.
   „Posprzątałeś podłogę, ułożyłeś klocki i pochowałeś do szafy swoje ubrania – to się nazywa organizacja!”

3. Buduj pochwałą.

Opisowa pochwała poprawnie nadana buduje w dziecku świadomość tego, co potrafi. Dzięki temu ma ona większe uznanie dla siebie samego. Wzbudza w nim motywację do działania i pogłębiania swojego sukcesu. Nazywając jasno dobre czyny dziecka, zachęcamy do ich powtarzania. Całkiem świadomie możemy budować w dziecku pozytywne nawyki oraz poczucie sprawczości. W późniejszych latach dziecka owoc tych starań objawi się mocną wiarą w siebie i chęcią do stawiania czoła wyzwaniom, które przyniesie życie. Naprawdę warto!

4. Nie mów „Świetnie!”

Jeszcze jedna ważna kwestia. Postaraj się wyeliminować nagminne stosowanie skrótowej pochwały.
Skrótowa pochwała to komunikaty typu: Świetnie!, Super!, Genialnie!. Tego typu hasła, sporadycznie się sprawdzają, ale stosowane na dłuższą metę nie prowadzą do głębszego zrozumienia i nadania im odpowiedniej wartości przez odbiorcę.

Wyobraź sobie siebie słyszącego od szefa nagminnie jednowyrazowe pochwały rzucane niczym na wiatr: „Super!”, „Fantastycznie!” W końcu miałbyś wrażenie, że nie obchodzi go Twoje zaangażowanie w pracę, może nie traktuje Cię poważnie lub kpi z Ciebie. Nie powodowałoby to wzrostu Twojej motywacji do rozwoju i pogłębiana umiejętności zawodowych. Prawda? Raczej wycofałbyś się, może zwątpił w swoją pozycję lub złościł się i tracił energię. Teraz spróbuj sobie wyobrazić, jak dziecko odczuwa tego rodzaju komunikaty.

Oczywiście nie są to słowa zakazane. Ich użycie wzbogacone opisem tego – co widzę i czuję (rozdział 2) może dać wielkie i budujące efekty.
Starajmy się mówić do naszych dzieci tak, jak sami byśmy chcieli, aby do nas mówiono.